Site icon Sanatan Roots

भगवद गीता: अध्याय 2, श्लोक 21

&NewLine;<pre id&equals;"tw-target-text" class&equals;"wp-block-preformatted"><strong>वेदाविनाशिनं नित्यं य एनमजमव्ययम्।<br>कथं स पुरुषः पार्थ कं घातयति हन्ति कम्॥21॥<&sol;strong><br><br>वेद-जानता है&semi; अवनाशिनम्-अविनाशी को&semi; नित्यम्-शाश्वत&semi; यः-वह जो&semi; एनम्-इस&semi; अजम्-अजन्मा&semi; अव्यम्-अपरिवर्तनीय&semi; कथम्-कैसे&semi; सः-वह&semi; पुरुषः-पुरुषः पार्थ-पार्थ&semi; कम्-किसको&semi; घातयति–मारने का कारण&semi; हन्ति मारता है&semi; कम्-किसको।<br><br><strong>Hindi translation&colon;<&sol;strong> हे पार्थ&excl; वह जो यह जानता है कि आत्मा अविनाशी&comma; शाश्वत&comma; अजन्मा और अपरिवर्तनीय है&comma; वह किसी को कैसे मार सकता है या किसी की मृत्यु का कारण हो सकता है&quest;<&sol;pre>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h1 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आध-य-त-म-क-उन-नत-अह-स-म-क-त-क-ओर">आध्यात्मिक उन्नति&colon; अहं से मुक्ति की ओर<&sol;h1>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आध्यात्मिक उन्नति एक ऐसी यात्रा है जो हमें अपने वास्तविक स्वरूप की ओर ले जाती है। इस यात्रा में हम अपने अहं से मुक्त होकर&comma; आत्मा की शुद्ध अवस्था को प्राप्त करते हैं। आइए इस विषय को गहराई से समझें।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आध-य-त-म-क-र-प-स-उन-नत-आत-म-क-व-श-षत-ए">आध्यात्मिक रूप से उन्नत आत्मा की विशेषताएँ<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-1-अह-क-त-य-ग">1&period; अहं का त्याग<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आध्यात्मिक रूप से उन्नत आत्मा अपने अहं को पीछे छोड़ देती है। यह अहं ही है जो हमें यह भ्रम देता है कि हम अपने कार्यों के कर्ता हैं। जब हम इस अहं से मुक्त हो जाते हैं&comma; तब हम अपने वास्तविक स्वरूप को पहचानने लगते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-2-आत-म-क-न-ष-क-र-यत-क-ब-ध">2&period; आत्मा की निष्क्रियता का बोध<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>जब हम आध्यात्मिक रूप से उन्नत हो जाते हैं&comma; तब हम यह समझ पाते हैं कि हमारे भीतर विद्यमान आत्मा वास्तव में कोई कार्य नहीं करती। यह एक महत्वपूर्ण अनुभूति है जो हमें हमारे सच्चे स्वरूप के करीब लाती है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-3-कर-म-स-अल-प-तत">3&period; कर्म से अलिप्तता<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>ऐसी उन्नत आत्माएँ सभी प्रकार के कार्य करती हैं&comma; लेकिन उनसे कभी भी दूषित नहीं होतीं। यह एक ऐसी अवस्था है जहाँ व्यक्ति कर्म करता है&comma; लेकिन उसके परिणामों से बंधता नहीं है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-श-र-क-ष-ण-क-अर-ज-न-क-उपद-श">श्रीकृष्ण का अर्जुन को उपदेश<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>श्रीकृष्ण ने अर्जुन को इसी आध्यात्मिक उन्नति का मार्ग दिखाया। उन्होंने अर्जुन को निम्नलिखित बातें समझाईं&colon;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>स्वयं को जागृत अवस्था तक उन्नत करना<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>स्वयं को अकर्ता के रूप में देखना<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अहंभाव का त्याग करना<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>कर्तव्यों का पालन करना&comma; न कि उनसे जी चुराना<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आध-य-त-म-क-उन-नत-क-ल-भ">आध्यात्मिक उन्नति के लाभ<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-table"><table><thead><tr><th>क्रम संख्या<&sol;th><th>लाभ<&sol;th><&sol;tr><&sol;thead><tbody><tr><td>1<&sol;td><td>मानसिक शांति<&sol;td><&sol;tr><tr><td>2<&sol;td><td>आत्म-ज्ञान<&sol;td><&sol;tr><tr><td>3<&sol;td><td>जीवन के प्रति नया दृष्टिकोण<&sol;td><&sol;tr><tr><td>4<&sol;td><td>तनाव से मुक्ति<&sol;td><&sol;tr><tr><td>5<&sol;td><td>बेहतर संबंध<&sol;td><&sol;tr><&sol;tbody><&sol;table><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आध-य-त-म-क-उन-नत-क-म-र-ग">आध्यात्मिक उन्नति का मार्ग<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आध्यात्मिक उन्नति एक धीमी और निरंतर प्रक्रिया है। यह एक ऐसी यात्रा है जिसमें धैर्य और दृढ़ संकल्प की आवश्यकता होती है। निम्नलिखित बिंदु इस यात्रा में सहायक हो सकते हैं&colon;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-1-आत-म-च-तन">1&period; आत्म-चिंतन<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>रोजाना कुछ समय अपने विचारों और कार्यों पर चिंतन करने के लिए निकालें। यह आपको अपने अहं को पहचानने और उससे मुक्त होने में मदद करेगा।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-2-ध-य-न">2&period; ध्यान<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>नियमित ध्यान अभ्यास आपको अपने भीतर की शांति से जोड़ता है। यह आपको अपने वास्तविक स्वरूप के करीब लाता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-3-स-व-भ-व">3&period; सेवा भाव<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>दूसरों की निःस्वार्थ सेवा करना आपके अहं को कम करने में मदद करता है। यह आपको अपने से बड़े लक्ष्य के लिए काम करने की प्रेरणा देता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-4-ज-ञ-न-क-अर-जन">4&period; ज्ञान का अर्जन<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आध्यात्मिक ग्रंथों का अध्ययन और गुरुओं के उपदेशों को सुनना आपको आत्म-ज्ञान की ओर ले जाता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-अह-स-म-क-त-एक-च-न-त-प-र-ण-य-त-र">अहं से मुक्ति&colon; एक चुनौतीपूर्ण यात्रा<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>अहं से मुक्त होना आसान नहीं है। यह हमारे अस्तित्व का एक मूलभूत हिस्सा है जो हमें अपने आप को दूसरों से अलग पहचानने में मदद करता है। लेकिन जब यह अहं हमारे जीवन पर हावी हो जाता है&comma; तब यह हमारे आध्यात्मिक विकास में बाधा बनता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-अह-क-प-रक-र">अहं के प्रकार<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li><strong>बौद्धिक अहं<&sol;strong>&colon; जब हम अपने ज्ञान या बुद्धि पर अत्यधिक गर्व करते हैं।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>भौतिक अहं<&sol;strong>&colon; जब हम अपनी संपत्ति या भौतिक उपलब्धियों को अपनी पहचान मान लेते हैं।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>सामाजिक अहं<&sol;strong>&colon; जब हम अपने सामाजिक स्तर या प्रतिष्ठा को अपना सब कुछ मान लेते हैं।<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>इन सभी प्रकार के अहं से मुक्त होना आवश्यक है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-कर-म-य-ग-अह-स-म-क-त-क-म-र-ग">कर्म योग&colon; अहं से मुक्ति का मार्ग<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>श्रीकृष्ण ने अर्जुन को कर्म योग का मार्ग दिखाया। कर्म योग का अर्थ है कर्म करते हुए भी उसके फल से अनासक्त रहना। यह एक ऐसा मार्ग है जो हमें अहं से मुक्त होने में मदद करता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-कर-म-य-ग-क-स-द-ध-त">कर्म योग के सिद्धांत<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li><strong>कर्तव्य पालन<&sol;strong>&colon; अपने कर्तव्यों का पालन करना&comma; चाहे परिणाम कुछ भी हो।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>फल की अनासक्ति<&sol;strong>&colon; कर्म के फल से अनासक्त रहना।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>समर्पण भाव<&sol;strong>&colon; अपने सभी कर्मों को ईश्वर को समर्पित करना।<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>इन सिद्धांतों का पालन करते हुए&comma; हम धीरे-धीरे अपने अहं से मुक्त हो सकते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-म-क-न-ष-क-र-यत-एक-गहन-अवध-रण">आत्मा की निष्क्रियता&colon; एक गहन अवधारणा<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आत्मा की निष्क्रियता एक गहन आध्यात्मिक अवधारणा है। यह समझना कि हमारे भीतर विद्यमान आत्मा वास्तव में कोई कार्य नहीं करती&comma; हमारे दृष्टिकोण को पूरी तरह से बदल देता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-म-क-प-रक-त">आत्मा की प्रकृति<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li><strong>शाश्वत<&sol;strong>&colon; आत्मा न तो जन्म लेती है और न ही मरती है।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>अपरिवर्तनशील<&sol;strong>&colon; आत्मा सदैव एक समान रहती है&comma; इसमें कोई परिवर्तन नहीं होता।<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><strong>निर्लिप्त<&sol;strong>&colon; आत्मा किसी भी कर्म से प्रभावित नहीं होती।<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>इस प्रकृति को समझने से हम अपने वास्तविक स्वरूप के करीब पहुंचते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-न-ष-कर-ष">निष्कर्ष<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आध्यात्मिक उन्नति की यात्रा हमें अपने सच्चे स्वरूप की ओर ले जाती है। यह हमें अहं से मुक्त करती है और हमें आत्मा की शुद्ध अवस्था का अनुभव कराती है। यह एक ऐसी अवस्था है जहाँ हम सभी कर्म करते हुए भी उनसे अलिप्त रहते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>श्रीकृष्ण के उपदेश हमें इसी मार्ग पर चलने की प्रेरणा देते हैं। वे हमें सिखाते हैं कि कैसे अपने कर्तव्यों का पालन करते हुए भी अहंभाव से मुक्त रहा जा सकता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>यह यात्रा आसान नहीं है&comma; लेकिन यह निश्चित रूप से साधने योग्य है। नियमित आत्म-चिंतन&comma; ध्यान&comma; सेवा भाव और ज्ञान के अर्जन से हम इस मार्ग पर आगे बढ़ सकते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>अंत में&comma; यह समझना महत्वपूर्ण है कि आध्यात्मिक उन्नति एक निरंतर प्रक्रिया है। यह एक ऐसी यात्रा है जो जीवन भर चलती रहती है। इस यात्रा में हर कदम हमें अपने सच्चे स्वरूप के करीब लाता है&comma; हमें अधिक शांत और संतुष्ट बनाता है&comma; और हमें जीवन के प्रति एक नया दृष्टिकोण देता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आइए&comma; हम सब मिलकर इस आध्यात्मिक उन्नति के मार्ग पर चलें और अपने जीवन को अर्थपूर्ण बनाएं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<div class&equals;"wp-block-buttons is-content-justification-space-between is-layout-flex wp-container-core-buttons-is-layout-3d213aab wp-block-buttons-is-layout-flex">&NewLine;<div class&equals;"wp-block-button"><a class&equals;"wp-block-button&lowbar;&lowbar;link wp-element-button" href&equals;"https&colon;&sol;&sol;sanatanroots&period;com&sol;&percnt;e0&percnt;a4&percnt;ad&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b5&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a6-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a5&percnt;80&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a4&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;85&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a7&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af-2-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b6&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b2&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8b&percnt;e0&percnt;a4&percnt;95-20&sol;">Previous <&sol;a><&sol;div>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<div class&equals;"wp-block-button"><a class&equals;"wp-block-button&lowbar;&lowbar;link wp-element-button" href&equals;"https&colon;&sol;&sol;sanatanroots&period;com&sol;&percnt;e0&percnt;a4&percnt;ad&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b5&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a6-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a5&percnt;80&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a4&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;85&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a7&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af-2-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b6&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b2&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8b&percnt;e0&percnt;a4&percnt;95-22&sol;">Next<&sol;a><&sol;div>&NewLine;<&sol;div>&NewLine;

Exit mobile version