Site icon Sanatan Roots

भगवद गीता: अध्याय 2, श्लोक 3

&NewLine;<pre id&equals;"tw-target-text" class&equals;"wp-block-preformatted"><strong>क्लैब्यं मा स्म गमः पार्थ नैतत्त्वय्युपपद्यते।<br>क्षुद्रं हृदयदौर्बल्यं त्यक्त्वोत्तिष्ठ परन्तप ॥3॥<br><&sol;strong><br>क्लैब्यम्-नपुंसकता&semi; मा-स्म-न करना&semi; गमः-प्राप्त हो&semi; पार्थ-पृथापुत्र&comma;अर्जुन&semi; न कभी नहीं&semi; एतत्-यह&semi; त्वयि तुमको&semi; उपपद्यते-उपयुक्त&semi; क्षुद्रम्-दया&semi; हृदय-हृदय की&semi; दौर्बल्यम्-दुर्बलता&semi; त्यक्त्वा-त्याग कर&semi; उत्तिष्ठ खड़ा हो&semi; परम्-तप-शत्रुओं का दमनकर्ता।<br><br><strong>Hindi translation &colon;<&sol;strong> हे पार्थ&excl; अपने भीतर इस प्रकार की नपुंसकता का भाव लाना तुम्हें शोभा नहीं देता। हे शत्रु विजेता&excl; हृदय की तुच्छ दुर्बलता का त्याग करो और युद्ध के लिए तैयार हो जाओ।<&sol;pre>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-ज-ञ-न-दय-क-म-र-ग-आत-मबल-और-न-त-कत-क-महत-व">ज्ञानोदय का मार्ग&colon; आत्मबल और नैतिकता का महत्व<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-प-रस-त-वन">प्रस्तावना<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>जीवन में सफलता और आत्मविकास के लिए ज्ञान का मार्ग अत्यंत महत्वपूर्ण है। इस मार्ग पर चलने के लिए उच्च आत्मबल और नैतिकता की आवश्यकता होती है। यह लेख इस विषय पर गहराई से विचार करता है और बताता है कि कैसे हम अपने जीवन में इन गुणों को विकसित कर सकते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-मबल-क-महत-व">आत्मबल का महत्व<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-मबल-क-य-ह">आत्मबल क्या है&quest;<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आत्मबल वह आंतरिक शक्ति है जो हमें कठिन परिस्थितियों में भी दृढ़ रहने में मदद करती है। यह हमारी आत्मा की वह ऊर्जा है जो हमें आगे बढ़ने की प्रेरणा देती है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-मबल-क-स-व-कस-त-कर">आत्मबल कैसे विकसित करें&quest;<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>सकारात्मक दृष्टिकोण अपनाएं<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>नियमित ध्यान और योग का अभ्यास करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने लक्ष्यों को स्पष्ट रूप से परिभाषित करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>छोटी-छोटी सफलताओं का जश्न मनाएं<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-न-त-कत-क-महत-व">नैतिकता का महत्व<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-न-त-कत-क-य-ह">नैतिकता क्या है&quest;<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>नैतिकता वह मूल्य प्रणाली है जो हमारे व्यवहार और निर्णयों को निर्देशित करती है। यह हमें सही और गलत के बीच अंतर करने में मदद करती है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-न-त-कत-क-स-व-कस-त-कर">नैतिकता कैसे विकसित करें&quest;<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>अपने मूल्यों को पहचानें और उनका पालन करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>दूसरों के प्रति सहानुभूति रखें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने कार्यों के परिणामों पर विचार करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>नैतिक दुविधाओं पर चिंतन करें<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-ल-क-क-म-नस-कत-पर-व-जय">लौकिक मानसिकता पर विजय<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-ल-क-क-म-नस-कत-क-च-न-त-य">लौकिक मानसिकता की चुनौतियां<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>आलस्य<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>स्वछंदता<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अज्ञान<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>आसक्ति<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-इन-च-न-त-य-स-क-स-न-पट">इन चुनौतियों से कैसे निपटें&quest;<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>दैनिक दिनचर्या बनाएं और उसका पालन करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>नियमित व्यायाम करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>नई चीजें सीखने के लिए समय निकालें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>ध्यान और आत्म-चिंतन का अभ्यास करें<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-श-र-क-ष-ण-क-स-द-श-एक-प-र-रण-द-यक-उद-हरण">श्रीकृष्ण का संदेश&colon; एक प्रेरणादायक उदाहरण<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-अर-ज-न-क-द-व-ध">अर्जुन की दुविधा<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>महाभारत में&comma; अर्जुन युद्ध के मैदान में अपने कर्तव्य को लेकर संशय में पड़ जाता है। वह अपने रिश्तेदारों और गुरुजनों के खिलाफ लड़ने से हिचकिचाता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-श-र-क-ष-ण-क-म-र-गदर-शन">श्रीकृष्ण का मार्गदर्शन<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>श्रीकृष्ण अर्जुन को उसके कर्तव्य का स्मरण कराते हैं और उसे प्रोत्साहित करते हैं&colon;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>वे अर्जुन को उसके असाधारण जन्म और शक्तियों की याद दिलाते हैं<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>उन्होंने अर्जुन को &&num;8216&semi;शत्रुओं का विजेता&&num;8217&semi; कहकर संबोधित किया<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>वे स्पष्ट करते हैं कि अर्जुन का वर्तमान व्यवहार न तो नैतिक है और न ही वास्तविक संवेदना<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आत-मबल-और-न-त-कत-क-स-त-लन">आत्मबल और नैतिकता का संतुलन<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>आत्मबल और नैतिकता दोनों का संतुलन महत्वपूर्ण है। केवल आत्मबल पर्याप्त नहीं है यदि वह नैतिक मूल्यों से निर्देशित नहीं है। इसी प्रकार&comma; केवल नैतिकता पर्याप्त नहीं है यदि उसे लागू करने के लिए आत्मबल नहीं है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-स-त-लन-क-स-बन-ए">संतुलन कैसे बनाएं&quest;<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>अपने मूल्यों और लक्ष्यों पर नियमित रूप से चिंतन करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>कठिन परिस्थितियों में भी अपने सिद्धांतों पर डटे रहें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने निर्णयों के परिणामों पर विचार करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>दूसरों से सीखें और उनके अनुभवों से लाभ उठाएं<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-व-य-वह-र-क-स-झ-व">व्यावहारिक सुझाव<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-द-न-क-अभ-य-स">दैनिक अभ्यास<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>सुबह जल्दी उठें और ध्यान करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>दिन की शुरुआत सकारात्मक विचारों के साथ करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने लक्ष्यों की सूची बनाएं और उन पर काम करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>दिन के अंत में आत्म-मूल्यांकन करें<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-स-प-त-ह-क-गत-व-ध-य">साप्ताहिक गतिविधियां<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>किसी नई कौशल या ज्ञान को सीखने का प्रयास करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>किसी सामाजिक या परोपकारी गतिविधि में भाग लें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने परिवार या मित्रों के साथ गुणवत्तापूर्ण समय बिताएं<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपनी प्रगति का मूल्यांकन करें और आगे की योजना बनाएं<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-च-न-त-य-क-स-मन">चुनौतियों का सामना<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>जीवन में कई बार ऐसी परिस्थितियां आती हैं जो हमारे आत्मबल और नैतिकता की परीक्षा लेती हैं। इन चुनौतियों का सामना करने के लिए कुछ सुझाव&colon;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>शांत रहें और गहरी सांस लें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>परिस्थिति का विश्लेषण करें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने मूल्यों और सिद्धांतों को याद रखें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>आवश्यकता पड़ने पर दूसरों से सलाह लें<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>अपने निर्णय पर दृढ़ रहें<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-सफलत-क-उद-हरण">सफलता के उदाहरण<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-ऐत-ह-स-क-व-यक-त-त-व">ऐतिहासिक व्यक्तित्व<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>महात्मा गांधी&colon; अहिंसा और सत्याग्रह के सिद्धांतों पर दृढ़ रहे<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>नेल्सन मंडेला&colon; लंबे कारावास के बावजूद अपने सिद्धांतों पर अडिग रहे<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>मदर टेरेसा&colon; गरीबों और जरूरतमंदों की सेवा में जीवन समर्पित किया<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h4 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-आध-न-क-उद-हरण">आधुनिक उदाहरण<&sol;h4>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li>मलाला यूसुफजई&colon; शिक्षा के अधिकार के लिए लड़ाई जारी रखी<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>सुंदर पिचाई&colon; भारत से अमेरिका जाकर Google के CEO बने<&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li>मैरी कॉम&colon; कई बाधाओं को पार करके विश्व चैंपियन बनीं<&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-न-ष-कर-ष">निष्कर्ष<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>ज्ञानोदय का मार्ग चुनौतियों से भरा हो सकता है&comma; लेकिन उच्च आत्मबल और नैतिकता के साथ इन चुनौतियों को पार किया जा सकता है। हमें अपने भीतर की शक्ति को पहचानना होगा और उसे सही दिशा में निर्देशित करना होगा। श्रीकृष्ण के संदेश से प्रेरणा लेते हुए&comma; हमें अपने कर्तव्य का पालन करना चाहिए और अपने लक्ष्यों की ओर निरंतर आगे बढ़ना चाहिए।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>याद रखें&comma; सफलता एक यात्रा है&comma; मंजिल नहीं। इस यात्रा में हर कदम महत्वपूर्ण है। अपने आत्मबल और नैतिक मूल्यों को मजबूत करते हुए&comma; हम न केवल अपने जीवन में सफलता प्राप्त कर सकते हैं&comma; बल्कि दूसरों के लिए भी प्रेरणा का स्रोत बन सकते हैं।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-स-दर-भ-त-ल-क">संदर्भ तालिका<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-table"><table><thead><tr><th>विषय<&sol;th><th>महत्व<&sol;th><th>विकास के तरीके<&sol;th><&sol;tr><&sol;thead><tbody><tr><td>आत्मबल<&sol;td><td>उच्च<&sol;td><td>ध्यान&comma; योग&comma; सकारात्मक दृष्टिकोण<&sol;td><&sol;tr><tr><td>नैतिकता<&sol;td><td>उच्च<&sol;td><td>मूल्यों की पहचान&comma; सहानुभूति&comma; चिंतन<&sol;td><&sol;tr><tr><td>लौकिक मानसिकता पर विजय<&sol;td><td>मध्यम<&sol;td><td>दिनचर्या&comma; व्यायाम&comma; सीखना<&sol;td><&sol;tr><tr><td>संतुलन<&sol;td><td>उच्च<&sol;td><td>नियमित चिंतन&comma; सिद्धांतों पर दृढ़ता<&sol;td><&sol;tr><tr><td>व्यावहारिक अभ्यास<&sol;td><td>उच्च<&sol;td><td>दैनिक और साप्ताहिक गतिविधियां<&sol;td><&sol;tr><&sol;tbody><&sol;table><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>इस तरह&comma; हम देख सकते हैं कि ज्ञानोदय का मार्ग एक सतत प्रक्रिया है जिसमें आत्मबल और नैतिकता का संतुलन महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है। यह मार्ग हमें न केवल व्यक्तिगत विकास की ओर ले जाता है&comma; बल्कि समाज और विश्व के लिए भी एक सकारात्मक योगदान देने में सक्षम बनाता है।<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<div class&equals;"wp-block-buttons is-content-justification-space-between is-layout-flex wp-container-core-buttons-is-layout-3d213aab wp-block-buttons-is-layout-flex">&NewLine;<div class&equals;"wp-block-button"><a class&equals;"wp-block-button&lowbar;&lowbar;link wp-element-button" href&equals;"https&colon;&sol;&sol;sanatanroots&period;com&sol;&percnt;e0&percnt;a4&percnt;ad&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b5&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a6-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a5&percnt;80&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a4&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;85&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a7&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af-2-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b6&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b2&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8b&percnt;e0&percnt;a4&percnt;95-2&sol;">Previous<&sol;a><&sol;div>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<div class&equals;"wp-block-button"><a class&equals;"wp-block-button&lowbar;&lowbar;link wp-element-button" href&equals;"https&colon;&sol;&sol;sanatanroots&period;com&sol;&percnt;e0&percnt;a4&percnt;ad&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b5&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a6-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;97&percnt;e0&percnt;a5&percnt;80&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a4&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;85&percnt;e0&percnt;a4&percnt;a7&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af&percnt;e0&percnt;a4&percnt;be&percnt;e0&percnt;a4&percnt;af-2-&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b6&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8d&percnt;e0&percnt;a4&percnt;b2&percnt;e0&percnt;a5&percnt;8b&percnt;e0&percnt;a4&percnt;95-4&sol;">Next<&sol;a><&sol;div>&NewLine;<&sol;div>&NewLine;

Exit mobile version